„Frábært tæki til að slá ryki í augun á fólki“ Upplifun stjórnenda á áhrifum jafnlaunavottunar á kjaraumhverfi

Ritgerðin er lokuð í 3 ár með samþykki Viðskiptafræðideildar.Í þessari rannsókn var skyggnst inn í upplifun stjórnenda í fyrirtækjum og stofnunum á höfuðborgarsvæðinu á áhrifum jafnlaunavottunar á kjaraumhverfi. Tekin voru viðtöl við 10 stjórnendur úr öllum geirum atvinnulífsins en jafnlaunavottun hafði verið innleidd á vinnustöðum þeirra. Rannsóknin var unnin eftir aðferðum eigindlegrar aðferðafræði en söfnun og úrvinnsla gagna leiddi í ljós þrjú þemu. Þau eru „aukið skrifræði og kerfisvæðing“, „tilfærsla ákvörðunarvalds“ og „tálsýn“. Niðurstöður rannsóknarinnar eru í samræmi við markmið hennar en þær veita innsýn í upplifun stjórnenda á þeim áhrifum sem jafnlaunavottun hefur á kjaraumhverfi. Helstu niðurstöður benda til þess að þrátt fyrir skýran tilgang og markmið með lagasetningu jafnlaunavottunar séu áhrif hennar á kjaraumhverfi önnur og víðtækari. Upplifun viðmælenda bendir til aukins skrifræðis og kerfisvæðingar en launamálum er miðstýrt að mestu leyti, sérstaklega í almenna geiranum, en það styður við niðurstöður fyrri rannsókna á fyrirbærinu. Jafnframt hefur orðið tvíþætt tilfærsla á ákvörðunarvaldi launamála, annars vegar frá yfirmönnum starfsfólks til miðlægra stjórnenda og hins vegar frá skipulagsheildum til vottunaraðila. Auk þess gætir áherslubreytingar í kjarasamningsbundnum rétti launþega til árlegs starfsmannaviðtals. Sveigjanleiki vottunarinnar er vannýttur, huglægt mat er lagt á frammistöðu starfsfólks auk þess sem ósamræmi er í úttektaraðferðum vottunaraðila. Því er jafnlaunavottun að einhverju leyti tálsýn en við fyrstu sýn lítur út fyrir að virkni hennar sé réttmæt og áreiðanleg. Við nánari athugun koma hins vegar í ljós ákveðnir þættir sem geta gert það að verkum að hægt er að uppfylla skilyrði til jafnlaunavottunar þótt kynbundinn launamunur sé til staðar.This research reviews the experience of managers in companies and institutions in the metropolitan area of Iceland regarding the effect of the Equal Pay Certification on wage environment. 10 managers from all sectors of the economy were interviewed and the Equal Pay Standard ÍST 85:2012 had been implemented in their workplaces. The study was based on qualitative methodology, but the collection and processing of data revealed three themes. These are "increased bureaucracy and systemization", "displacement of decision-making power" and "illusion". The results are in accordance with its objectives, as it provides insights into managers' experience of the effects that Equal Pay Certification has on wage environment. The main results indicate that, despite a clear purpose and objectives of equal pay legislation, its impact on wage environmet is different and more extensive. Interviewees' experience indicates increased bureaucracy and systemization, salary decisions are now mostly centralized, especially in the general sector, which supports the findings of other research. Decision-making power has been displaced, twofold. On the one hand, there is a transfer from supervisors to central managers and, on the other from the organizations to certification bodies. In addition, there is a shift in the emphasis in the annual collective agreement right of employees to an employee interview. The flexibility of the certification is underutilized, performance assessment of employees is subjective, as well as inconsistencies in the procedures of the certification bodies. Therefore, Equal Pay Certification is, to some extent, an illusion. At first glance it seems valid and reliable but on closer examination, certain factors are revealed which can make it possible to meet the requirements for Equal Pay Certification, even though there is a gender pay gap